Ortak Velayet Nedir? Boşanma Sonrası Ortak Velayet Hakkında Merak Edilenler (2025)
Boşanma davalarında en çok merak edilen konulardan biri, çocukların velayetidir. Son yıllarda ortak velayet kavramı, hem Yargıtay kararları hem de uluslararası sözleşmelerin etkisiyle Türk hukukunda önem kazandı. Bu yazıda, ortak velayetin ne olduğu, hangi şartlarda mümkün olduğu, boşanma sonrası nasıl uygulandığı ve çocuğun üstün yararı ilkesi çerçevesinde dikkat edilmesi gerekenleri ele alıyoruz.
İÇİNDEKİLER
"Boşanma sürecine girerken en çok korktuğum şey çocuğumdan kopmaktı"
Ortak velayet hakkında hiçbir şey bilmiyordum. Avukatım bana hem hukuki hem insani açıdan o kadar net anlattı ki; kaygım azaldı, sürece güvenle girdim. Şimdi çocuğumun geleceği konusunda kararları birlikte alabiliyorum. En doğru desteği aldığımı hissediyorum
E*** A***
Dava Türü: Boşanmada Ortak Velayet
Ortak Velayet Nedir?
Ortak velayet, anne ve babanın evlilik devam ederken sahip oldukları velayet hakkını, boşanma sonrasında da birlikte kullanmaya devam etmeleri anlamına gelir.
- Bu hak; çocuğun eğitimi, sağlığı, temsil yetkisi ve günlük yaşamına dair önemli kararların ortak alınmasını kapsar.
- Ortak velayet, çocuğun iki ev arasında sürekli gidip gelmesi değil, ebeveynlerin karar süreçlerinde eşit sorumluluk üstlenmesidir.
Türk Hukukunda Ortak Velayet
Medeni Kanun ve Velayet
Türk Medeni Kanunu’na göre evlilik devam ettiği sürece velayet anne ve baba tarafından ortaklaşa kullanılır. Ancak boşanma halinde uzun yıllar tek ebeveyn velayetinin esas olduğu kabul edilmiştir.
Uluslararası Düzenleme ve Değişim
2016’da yürürlüğe giren AİHS Ek 7 Nolu Protokol ile eşler; evlilik süresince ve boşanma sonrasında çocuklarıyla ilgili hak ve sorumluluklarda eşit kabul edilmiştir. Bu düzenleme sonrasında Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 20.02.2017 tarihli kararı ile ortak velayet artık Türk hukukunda uygulanabilir hale gelmiştir.
Ortak Velayetin Şartları
Mahkemenin ortak velayet kararı verebilmesi için üç temel koşul aranır:
- Tarafların Rızası
- Ortak velayet ancak anne ve babanın uzlaşısı ile mümkündür.
- Çocuğun Üstün Yararı
- Karar verilirken çocuğun psikolojik, sosyal ve ekonomik menfaati gözetilir.
- Hakimin Takdir Yetkisi
- Taraflar anlaşmış olsa bile, hakim ortak velayetin çocuğun yararına olup olmadığını değerlendirir.
Örneğin: Taraflar farklı şehirlerde yaşıyor, sürekli çatışma halindeyse veya aile içi şiddet iddiaları varsa ortak velayet kararı verilmez.
Yargıtay Kararlarıyla Ortak Velayet
- 2017 Kararı (2. HD, 2016/15771 E., 2017/1737 K.):
Ortak velayetin kamu düzenine aykırı olmadığını, uluslararası sözleşmeler uyarınca mümkün olduğunu kabul etti. - 2020 İzmir BAM Kararı (E.2020/87, K.2020/799):
Ebeveynler arasında ciddi uyumsuzluk ve iletişim sorunu olması halinde ortak velayetin çocuğun üstün yararına aykırı olduğuna hükmetti.
Ortak Velayette Nafaka ve Kişisel İlişki
- Ortak velayet, nafaka yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. Çocuğun eğitim ve sağlık giderleri için nafaka devam eder.
- Çocuk bir ebeveynle yaşarken, diğer ebeveynle kişisel ilişki kurulmaya devam eder. Bu süreler hakim tarafından belirlenir ve çoğunlukla iki haftada bir hafta sonu yatılı görüş şeklindedir.
Ortak Velayetin Avantajları
- Çocuğun her iki ebeveynle de güçlü bağını sürdürmesini sağlar.
- Karar alma süreçlerinde anne ve baba eşit söz hakkına sahiptir.
- Çocuğun üstün yararı gözetilerek dengeli bir aile düzeni kurulur.
Ortak Velayet Hakkında Yanlış Bilinenler
1. “Velayet Tek Tarafa Verilir, Ortak Velayet Mümkün Değildir” Yanılgısı
Türkiye’de uzun yıllar boşanma sonrası velayet sadece bir ebeveyne veriliyordu. Bu nedenle toplumda “velayet yalnızca bir tarafta olur” algısı yerleşmişti. Ancak Yargıtay’ın 2017 sonrası içtihatları ve 2024-2025 uygulamaları ile bu durum değişti; artık çocuğun yararına uygun hallerde ortak velayet kararı verilebilmektedir.
Önemli olan ebeveynlerin iletişim kurabilme kapasitesi ve çocuğun üstün yararıdır; bu şartlar sağlandığında mahkeme, boşanma sonrası dahi velayeti her iki tarafa birlikte verebilir.
2. “Ortak Velayette Nafaka Ödenmez” Yanılgısı
Ortak velayet, nafaka yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. Gelir düzeyi düşük olan ebeveyn lehine iştirak nafakası bağlanabilir. Yani ortak velayet, çocuğun maddi ihtiyaçlarını eşit olarak karşılama zorunluluğu doğurmaz; mahkeme, gelir dengesini gözeterek nafakaya hükmedebilir.
3. “Ortak Velayette Çocuğun İkameti Değişmez” Yanılgısı
Ortak velayet, çocuğun tek bir evde kalması zorunluluğunu kaldırmaz. Mahkeme çocuğun ana ikametini belirler; ancak diğer ebeveynle düzenli ve geniş bir kişisel ilişki kurulur. Ortak velayet, çocuğun iki evi olduğu anlamına değil, iki ebeveynin eşit sorumluluğu paylaştığı anlamına gelir.
4. “Ortak Velayet Her Boşanma Davasında Verilir” Yanılgısı
Her davada otomatik olarak ortak velayet kararı verilmez. Ortak velayet ancak çocuğun yararına uygun ve ebeveynlerin iş birliği yapabileceği durumlarda uygulanır. İletişim sorunları, şiddet geçmişi veya coğrafi uzaklık gibi durumlar mahkemenin ortak velayeti reddetmesine neden olabilir.
Sonuç
Ortak velayet, Türk hukukunda yeni kabul edilen ve uygulamada giderek yaygınlaşan bir düzenlemedir. Ancak her boşanma davasında otomatik olarak uygulanmaz; ebeveynlerin uzlaşması, çocuğun yararı ve hakimin değerlendirmesi belirleyici unsurlardır. Boşanma sürecinde hak kaybı yaşamamak ve çocuğun yararını en iyi şekilde korumak için aile hukuku uzmanından hukuki destek almak kritik öneme sahiptir.
SIK SORULAN SORULAR
1. Ortak velayet nedir, hangi durumlarda uygulanır?
Ortak velayet, boşanma sonrası veya ayrılık halinde çocuğun velayetinin hem anneye hem de babaya birlikte verilmesidir. Türk Medeni Kanunu’nda açıkça düzenlenmemiş olmakla birlikte, Anayasa’nın 90. maddesi uyarınca Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler ve Yargıtay içtihatları ortak velayeti mümkün kılmıştır. Özellikle 2016 sonrası Yargıtay kararlarında, tarafların ortak talebi ve çocuğun üstün yararı gözetilerek ortak velayet kararı verilebilmektedir.
2. Türkiye’de ortak velayet yasal mı, hangi mahkemeler karar verir?
Türk hukukunda 4721 sayılı Medeni Kanun’da doğrudan bir “ortak velayet” hükmü bulunmasa da, Yargıtay’ın 2017 tarihli İçtihatları Birleştirme Kararı ve devam eden uygulamalarla birlikte ortak velayet mümkün hale gelmiştir. Bu kararlar doğrultusunda Aile Mahkemeleri, tarafların talebi ve çocuğun yararı doğrultusunda ortak velayet hükmü tesis edebilmektedir.
3. Ortak velayet için anne ve babanın anlaşması şart mı?
Evet, uygulamada ortak velayet için en temel şart anne ve babanın bu hususta irade birliği göstermesidir. Mahkeme, tarafların işbirliği yapabilecek durumda olup olmadığını, çocuğun üstün yararını ve ebeveynlerin yaşam koşullarını değerlendirir. Taraflardan birinin karşı çıkması halinde mahkeme tek taraflı ortak velayet kararı vermez; bunun yerine çocuğun yararına uygun olan ebeveyne velayet bırakır.
4. Boşanma sonrası ortak velayet kararı nasıl alınır?
Boşanma protokolünde ortak velayet talep edilebilir ya da boşanma davası sırasında ortak velayet yönünde beyanda bulunulabilir. Hakim, hem protokolü hem de tarafların sunduğu delilleri inceleyerek çocuğun üstün yararı ilkesine göre karar verir. Ayrıca, boşanma kesinleştikten sonra velayetin değiştirilmesi davası açılarak da ortak velayet talep edilebilir.
5. Ortak velayette çocuğun ikametgahı nasıl belirlenir?
Ortak velayet kararı verilse dahi çocuğun fiili ikametgahı bir ebeveynin adresinde gösterilir. Diğer ebeveynle kişisel ilişki düzenlemesi yapılır. Bu düzenlemede; çocuğun eğitim, sağlık ve sosyal yaşamının aksatılmaması, ebeveynler arası mesafe ve iletişim olanakları dikkate alınır. Tarafların anlaşması ve hakimin onayıyla dönüşümlü ikamet modeli de uygulanabilir.
6. Ortak velayet halinde nafaka ve kişisel ilişki nasıl düzenlenir?
Ortak velayet, tarafların çocuğun bakım ve giderlerine eşit katkı sunmasını amaçlar. Ancak bu durum, iştirak nafakasını tamamen ortadan kaldırmaz. Gelir farkı, giderlerin paylaşımı ve çocuğun ihtiyaçları dikkate alınarak nafaka düzenlenir. Kişisel ilişki ise velayetin birlikte yürütülmesine rağmen programlı şekilde belirlenir; ebeveynler arası çatışmayı önleyecek netlikte karara bağlanır.
7. Ortak velayetin çocuğun psikolojisine ve ebeveyn haklarına etkileri nelerdir?
Ortak velayet, çocuğun her iki ebeveyniyle de güçlü bağ kurmasını destekler, tek ebeveyne bağımlılığı azaltır ve duygusal istikrar sağlar. Ayrıca ebeveynler arasındaki eşit sorumluluk paylaşımı, çocuğun menfaatlerini korur. Ancak taraflar arasındaki iletişim sorunları çözümlenmemişse, ortak velayet çocuğun psikolojisini olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle mahkeme, karar verirken psikolojik raporları ve sosyal inceleme raporunu da dikkate alır.
Yazar: Boşanma Avukatı Semiha ASLAN
2 Çocuk Annesi, İstanbul Barosuna Kayıtlı, Avukatlık Mesleğine Aşık, Boşanma Alanında İhtisas Sahibi.
Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunuyum. Bağ-Kur avukatlığından emekliye ayrıldıktan sonra kendi Avukatlık ofisimde serbest avukatlık yaparak mesleğimi icra etmeye devam ediyorum. Herkesin çalışırken zevk aldığı bir iş yapması, en iyi verimi sağlamasına neden olur kanısındayım. Ayrıca İstanbul Barosu Başkanlığı CMK, Uygulama Merkezi ve Kadın Hakları Uygulama Merkezinde meslek içi eğitimlere katıldım. Özellikle boşanma, velayet ve edinilmiş mal paylaşımı davaları alanında ihtisas sahibiyim. Bana boşanma ile iligli danışmak için dilediğiniz zaman 0555 724 03 52 nolu hattımdan ulaşabilirsiniz.
Bu bilgiler size yardımcı oldu mu?
Daha fazla yardım almak için şimdi bize ulaşın!
☏ 0555 724 03 52 ☏ 0216 606 0352
