Velayet Davaları
Velayet ile ilgili sorularınızı 20 yıldan fazladır boşanma avukatlığı yaptığım için defalarca cevapladım. Şimdi bu sorulara cevap veren bir makale paylaşmanın sizin için faydalı olacağını düşündüm. Daha fazla bilgiye ihityacınız olduğunda bana 0555 724 03 52 no'lu hattımdan ulabilirsiniz.
Velayet Nedir? Velayet Davası Nasıl Açılır? Boşanma davalarında çocuklarının velayeti kime verilir? Velayetin Değiştirilmesi Nedenleri, Velâyetin kaldırılması Davası, boşanma davası sürecinde ve sonrasında merak edilen önemli hususlardandır. Öncelikle Velayet tanımı ile başlamak istiyorum.
Velayet, yetişkin olmayan yani 18 yaşın altındaki çocukların bakım, korunma ve eğitim ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılamak amacıyla anne ve babaya verilen hak ve ödevlerdir.
Türk Medeni Kanunu uyarınca, anne ve babanın evliliği devam ettiği sürece, müşterek çocuklarının velayet hakkını birlikte kullanmaktadırlar. Ebeveynlerden birinin vefatı durumunda velayet, hayatta kalan kişiye aittir. Anne babanın boşanması durumunda ise kimin velayetinde kalacağına dair karar hâkimin kararı ile belirlenir.
Velayet için, hakim karar verirken dikkat ettiği en önemli konu çocuğun menfaati ve yaşıdır. 0-3 yaşına kadar çocuk, anne bakımına ve şefkatine ihtiyaç duyduğu dönem olduğu için anneye velayet verir. Bununla birlikte, çocuğun hayatının tehlikede olacağı olayların varlığında, çocuğun velayeti babaya verilebilir.
Çocuğun bakımını üstlenmesine hükmedilen diğer hısım ve akrabalar ise ebeveyn olarak değil vasi olarak atanmasıdır.
Velayet Hakkının Kapsamı
Evlenmeden çocuk sahibi olunması durumunda, doğumla birlikte anne ile çocuk arsında soy bağı kurulduğundan velayet anneye verilmektedir. “TMK’ nin 337. Maddesi - Ana ve baba evli değilse velayet anneye aittir.”
Öte yandan baba, babalık davası, babanın tanınması ve anne ile evlenmesiyle aile bağının kurulması yoluyla velayet haklarına sahip olabililir.
Evlat edinme durumunda, çocuğun biyolojik annesi ve babasının velayet hakkı sona er.mektedir. Evlat edinen anne babanın velayetine girmektedir.
Üvey çocuklar için ise Türk Medeni Kanunu'nun 338. Maddesi aşağıdaki gibidir..
- Eşler, yetişkin olmayan üvey çocuklarına da özen ve ilgi göstermekle yükümlüdürler.
- Diğer eş, kendi çocuğuna velayeti kullanan eşe uygun şekilde yardım eder; şartlar ve koşullar zorunlu kıldığı sürece çocuğun ihtiyaçlarını temsil eder.
Mahkeme, çocuğun velayetinin anne veya babada kalmasına karar verirken, velayeti alamayan taraf ile ortak çocuk arasında kişisel bir ilişki kurulmasına karar verir.
Velayet Davası Nasıl Açılır?
Velayet davası; çocuğun velayeti kendisinde olmayan eşin, velayeti kendisine vermesi için diğer eşe açtığı dava türüdür. Velayet davası açma hakkı yalnızca anne, baba ve evlat edinen ebeveynlere verilir.
Velayet değişiklikleri, mahkeme kararıyla yönetiltiği için, bir velayet davası ile yapılabilir. Velayet davası çocuğun menfaatlerine karşı durumların gerekçesiyle yazılan velayet davası dilekçesiyle yetkili Aile Mahkemesine başvurularak yapılır.
Boşanma Davasında Velayet
Boşanma davaları anlaşmalı boşanma davası ve çekişmeli boşanma davası olarak açılan davalardır.
Boşanma sürecinde, çocuk velayeti konusu velayet davasına ihtiyaç duyulmadan hâkim tarafından değerlendirilir. Bu hüküm yapılırken çocuğun yüksek yararı göz önünde bulundurulur.
Anlaşmalı Boşanma davasında eşler, müşterek çocuğun velayeti hakkında kendi aralarında karar verir.
Çekişmeli boşanma davasında ise hâkim takdir yetkisine sahiptir. Yargı sırasında mahkemeye sunulan deliller, gerekli incelemeler ve soruşturmalar, sosyo- ekonomik durum tespitleri yapılmakta ve uzman pedagog veya sosyal hizmet uzmanlarından bir rapor alınmaktadır. Çocuğun velayetinin hangi eşe verileceği hâkim hükmüyle karara bağlanmaktadır.
Anne ve baba boşanma sonucu velayeti aldıktan sonra çocuğun çıkarlarında bir değişiklik olursa, velayeti değiştirmek için bir velayet davası açabilir.
Velayeti kendinde olan anne ve / veya baba çocuğun çıkarlarına karşı hareket ederse, velayeti kaldırmak da mümkün olabilir.
Ayrıca bkz. Çocuğu Göstermeyenlerin Velayet Hakkındaki Değişiklik T.C. YARGITAY Hukuk Genel Kurulu ESAS NO : 2013/2-1926 KARAR NO : 2015/1139
Velayet Konusu Çocuğa Sorulur Mu?
Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’ ne göre 12 yaşını doldurmuş çocuğun velayet kararı verilmeden önce mahkemeden dinlenmesi gerektiği kabul edildi. Hâkim, gerekçeleri, araştırmaları ve billirkişi raporlarını değerlendirerek, çocuğun çıkarı için isteğin aksine gerekçesini belirterek karar verebilir.
Velayetin Değiştirilmesi Davaları Nedenleri
Velayetin değiştirilmesi davası, kendisine verilen annenin veya babanın durumu değiştirdiyse veya velayet hakkını gereği gibi kullanmadan çocuğun çıkarlarını tehlikeye atarsa velayet diğer ebeveyne verilebilir. Velayetin bir ebeveynden alınıp diğerine verilmesi için Aile Mahkemesi' ne başvurularak açılan davaya türüdür.
Velayetin değiştirilmesine ilişkin koşullar TMK’ da düzenlenmiştir. TMK’ nın 183. maddesinde; “Anne veya babanın başka biriyle evlenmesi, başka bir yere gitmesi yada ölmesi gibi yeni olguların zorunlu kılması hâlinde hâkim, resen veya ebeveynlerden birinin talebi üzerine gerekli önlemleri alır.” hükmüne yer verilmiştir.
Velayetin değiştirilmesi nedenleri;
- Çocuğun velayeti olmayan taraf ile kişisel ilişki kurulmasının önlenmesi,
- Çocuğu, velayeti olmayan anne yada babaya bırakılması veya çocuğun üçüncü kişiyle birlikte bırakılması,
- Çocuğun çıkarlarının gerektirdiği nedenler (sağlık, eğitim, ahlâk, güvenlik),
- Velayeti kendisinde bulunan ebeveynin yeniden evlenmesi,
- Velayet hakkı kendisine verilen ebeveynin bir başka yere gitmesi,
- Ölüm veya velayet görevinin engellenmesi velayetin değiştirilmesi davası için başlıca sebepleridir.
Velayetin Kaldırılması Davası
Velayetin kaldırılması davası açılması gereken hususlar TMK uyarınca velayetin kaldırılmasında karar yetkisi hâkimdedir.
MADDE 348.- Çocuğun korunmasına ilişkin diğer önlemlerden sonuç alınamaz ya da bu önlemlerin yetersiz olacağı önceden anlaşılırsa, hâkim aşağıdaki hâllerde velâyetin kaldırılmasına karar verir.
- Ebeveynlerin deneyimsizliği, hastalıkları, özürlü olmaları, başka bir yerde bulunması veya diğer nedenlerden ötürü velâyet görevini gereği gibi yerine getirememesi.
- Ebeveynlerin çocuğa yetersiz ilgisi veya çocuklara olan yükümlülüklerini büyük ölçüde görmezden gelmeleri.
Çocuk hem anneden he de babadan alınırsa, çocuğa bir vasi atanır.
Kararda aksi belirtilmedikçe, velâyetin kaldırılması mevcut ve doğacak bütün çocukları kapsar.
Anne veya Babanın Yeniden Evlenmesi Halinde
MADDE 349.- Velâyet sahibi olan anne veya babanın yeniden evlenmesi, velâyetin kaldırılmasını gerektirmez. Ancak, çocuğun menfaati gerektiğinde velâyet değiştirilebileceği gibi, durum ve koşullara göre velâyet kaldırılarak çocuğa vasi de atanabilir.
Velayetin Kaldırılması Hâlinde Anne ve Babanın Yükümlülükleri
MADDE 350.- Velâyetin kaldırılması hâlinde ebeveynlerin çocuklarının bakım ve eğitim giderlerini karşılama yükümlülükleri devam eder.
Anne ve baba ile çocuğun ödeme gücü yoksa bu masraflar Devlet tarafından karşılanır.
Durumun Değişmesi Halinde Velayet
MADDE 351.- Durumun değişmesi hâlinde, çocuğun korunmasına ilişkin önlemlerin yeni koşullara uyarlanmalıdır.
Velâyetin kaldırılmasını gerektiren sebep ortadan kalkmışsa, hâkim velayeti re'sen veya anne veya babanın talebi üzerine velâyeti geri verir.
Velayet Davası İçin Gerekli Belgeler
Velayet davası için gerekli belgeler, çocuğun menfaatlerine zarar veren değişiklik veya koşulların kanıtlarıyla birlikte bir velayet davası dilekçesi hazırlanır. Hazırlanan dilekçe ve deliller ile velayet davası açmak için Aile Mahkemesi' ne başvurulur.
Boşanma davalarında, hâkim velayetin kime verileceğine ve şartlar hakkında karar vereceğinden ayrıca velayet davası açmaya gerek yoktur.
Velayet Davası Görevli ve Yetkili Mahkeme
Velayet davalarında yetkili görevli mahkeme, velayeti değiştirilmek istenen çocuğun nüfusa kayıtlı ikametgahının bulunduğu yerdeki Aile Mahkemeleridir.
Yazar: Boşanma Avukatı Semiha ASLAN
2 Çocuk Annesi, İstanbul Barosuna Kayıtlı, Avukatlık Mesleğine Aşık, Boşanma Alanında İhtisas Sahibi.
Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunuyum. Bağ-Kur avukatlığından emekliye ayrıldıktan sonra kendi Avukatlık ofisimde serbest avukatlık yaparak mesleğimi aşkla icra etmeye devam ediyorum. Herkesin çalışırken zevk aldığı bir iş yapması, en iyi verimi sağlamasına neden olur kanısındayım. Ayrıca İstanbul Barosu Başkanlığı CMK, Uygulama Merkezi ve Kadın Hakları Uygulama Merkezinde meslek içi eğitimlere katıldım. Özellikle boşanma, velayet ve edinilmiş mal paylaşımı davaları alanında ihtisas sahibiyim. Bana boşanma ile iligli danışmak için dilediğiniz zaman 0555 724 03 52 nolu hattımdan ulaşabilirsiniz.
Velayet Davası Açmak İçin
Şimdi Yardım Alın
